KA HRINGNUN LAM TLUONG ( BUNG- IV )

                    

                      KA HRINGNUN LAM TLUONG ( BUNG- IV )

                          ~John Lalsansuok Parate

Hun le ni hai a hung liempei chun, ka sûnghai țhahnem ngaina le ka hmakhuo ding harsatak a inchawm ding hre sa nihai sienkhawm an mi tumrupuina leiin keikhawm pawl sâwmpahni (Class-Xii) ka hang pasih chun Khawpui tieng bêl ding chun kan hangin siengsa tah a.

Nu-le-pa hai bula khawsa țhang, vêng danga suok zen zen kani naw leiin ka hawphur lungril rûk khawpela, unaulaia a naupangtak ka ni leiin ka sûnghai hun tawite anhmel ka hmu naw khawma ka lo ngai hman hlak anni leiin ka lungrilah chu ngaituo chu a mi suksei thei hle.

Ka fe ding hun le ni a hungin her suok ta ding meu chun, khawsâwt taka hun ka hang hmang ding ka ngaituo rawn tak chu ani tak a nih. Khingtieng ka û Ramnivar hlak chun milo tuong hlêng a tih, unau hangin biekpui le umhmun khat ta ding chun. Amiruokchu, khawsâwt ka hriet taluo leiin a ieng iengkhawm hin ngaituona hi chu ami sukbuoi hle. Ka suok ni ding zanah chun ka ruol țhenkhat chun an minthla malamna dingin țuonga chun zâlthlâng bung bung thaw’n kan riek khawma, inhawi chu anhawi kan ti hle. Lungril rûk takah chu ka hlimțha thei naw chu ani deu tak.

Û-le-nau, ruol-le-pai ngaina mi kani leiin ka zuk suok ding chu kan hawk naw khawpel. Zingkhuo a hung var ta chun leh, mithli chu a hnei nuom vang vang ngei deh! Ka ruolhaiin an mi ngai ve hle chu ning a tih, inthla dinga an mi chibai ding chun anhung țapte nui tawl meu chun keikhawm a ienga sek taluo in ni velo me chu; ka hang țapte nui ve kang langa, sienkhawm innui sara inthla ve kha anțul sie.

Iengdang ka ngaituo thei bîk nawh. Ka nu khawm chun a harsa chu a ti naw bîk nawh. Ka nu chun ami ngai taluo leiin amitthli far khawm min hmutir nuom lovin room tieng thaw ding pawimaw um raklo chun an vêl an vêl chu keikhawm chun ka hrietthiem hle a, kan hang suok ta ding meu chun ka nu chu mi en khawm a mi en ngam ta naw a, chawrtieng fe’n inhmu ngamloin amin thla el tah a.

Ka pa’n Imphal Airport tieng chun amin thlazo hnung chun, keikhawm Vairampur tieng chu panin ka vuongsuok taa, vuongna ka hang chuong ta meu chun hmel hriet ngailo deu fur chun bul ka hangțan ta chun kan pansak panthlanga a um hai chen khawm ka mithlan a hung lang zung zung el tah. Khawsâwt chu a vang um vang vang ta ngei de aw! Tukver tieng ka hang dâk chun lêkhabû a eilo inchûk ‘khawvêl hi anhluom a nih’  ti hai kha a takin ka hang hmu ta peia, khawsâwt suk umtu na ro roa chun a manhla hle’n ka hriet.

Delhi Airport-ah kan hang țumzo kan hang suok chun a Delhi boruok lumzie an hril  zuk suongtuo kha chu a lovin tak ngei, a vuongna a inthawk ka hang suok chi chu, a thli lum hung hrang ku chu a vuongna mi muot am a nih ka ti chu, a thli lum kha a lo ni ta dai bawk sie, nitin a ka zuk umna ding chu ana maw ti’n ka zuk nghawk țan ta nghal el.

Ka û Ramnivar chun a milo hmuoka, in tieng kan hangpan, in ka hang tlung sawtnawte chun ka sûnghai ka zuk hrilzo hnung chun ka nute Lalpiengruol (ka nu sang) ka hang biek vel chun ‘keini tieng chu 05:00P.m chau a lan rih ka hang ti a ama hlak chun kei ni khawm ani ve tho a nih la hang tih. Vengtieng nisa a tla inhma’n anthim inhma leiin an ang naw hle leiin ka hang buoinuoi țan ta peia.

Ka hang tlungzo a zînga inthawk chun inah rețhapin ka um țan ta nghal a hriet le pawl ding hlak la nei bawklo ka ni leiin umkuo chu a sâwt naw thei naw chu a ni tak. Ieng dangin ka khuo chu a suk sawt hran naw a chu ka tuhai kha ka zuk ngai ngawi ngawi zing el a nih. Nitin ni ma khata inah hang um um el khawm chu ningtel umin ruol ngaina khawm a zuol nuom hle.

Nitin ka hun hmang chu zal, in, le fawn khel chu ka ni intlâkpui chu ani deu tak hlak a;  thlalakhai ka zuk en chang ni lem hin chu ka khuo chu a mi suk sawt nawk nasa zuol thei khawpel. Thlalâk en hin khuo a suksawt thei anih ti ka hrietchieng a inthawk chu ka en inzing ta naw hle el. Hla hai hlak a khawsâwt hla tieng bawk hlak hi a hungin lang nawk bawk hlak sie.

‘Five Hundred Miles (500 miles) - Justin Timberlake’   in a sak le ‘Ei Chung Si ar – Vanlalhriet’ in an sak hai pahni hi nitinin hin ka ngai hlak a, thlalakhai le hi hla ngaikawp chang lem hin chu mithli chu a hnei nuom khawpêl. Sienkhawm inti pasal deu chun ka mithli chu infartirlai chu ka nei nawh a; tuchen hin hieng hla hai ka ngai chang chun kha hunlai a ka ngaituona ka senghai po po amin hriet suoktira, a boruok  ka la hiep thei hlakin ka la um hlak.

Sa hal hala in sûnga kan umkhawmlai hun hai ka zuk ngaituo chun chu, khawsawt taka ka khata in ka umlai chun sûngkima kan um khawma nihai kan hmangliem hunhai a bat bat hin ka ngaituo kir a, hril ami sukhai thei hle a mithlaah chu khang ang hun kan hmang khawmlai chu a ni angin ka la chengthei a, sienkhawm tak ramah kan umkhawm thei sie naw chu ka zawi rawng rawng el hlak chu a nih.

 SÛNGKIMA LÊNGLAI NI

Ø Khuonu zârin damte’n kan seilien a,

Chûnnu le zuopa hmangaina zarin;

Rawlthar lungril chu hungput ta in,

Tu hin hmatieng thlîrin ințhe ei țul ta sie maw!

          [ Kar hla sienkhawm damtakin aw,

           Chung Pathienin mi vêngtawn pei sien;

           Kum le ni hai chu tiem zingin,

           Sûngkima lêng ni lan her nawk ngei a tih. ]

Ø  Zânkhuo hung nguoiin kan rûn ka dâwna,

Dâwnin um khuo a sâwt ngei ie;

Aite nawnpâr zunlêng ka ngai vawng vawng,

Kan nunhlui hai chu  hmalai an changzo tah.

Ø  Hlimin  sûngkimte’n kan lêng hlak,

Turuok hin ni’n a mi her dangta sie maw;

Kan rûn sûng riel ang a deizo tah,

Sûngkima lêng nawk kâr ka nghâkhla.

Ka hang um phuttir thla a inthawk chun in tienga suok hun ding chau chu lungrilah chu a um ta zingel, a admission khawm la thaw lovin hunlai chu ka hang hmang tungpei tah a..

ICHE ICHE

            ICHE    ICHE 2015

              -John L.Parate

Ø  Aw hang dâwn ve ta u’m,

Tulai țhangthar hun in dangin;

Nundân rêng khaikhin ruol lo,

Leikai leikai  ti’n an tlan.

      Aw chûn le zû0 indâwn ve hlak am,

      Ei hrai ei nau, an intui ral zo tah ;

      Amak ngei maw ,

      ICHE ICHE ti’n an thang hat hat

Ø Zântieng hung tlungin

Iêngdang rêng dâwn theilo in;

An tui thieng chu si ang tlân dingin,

ICHE rûn an bêl  nâwk hlak.

Ø A pair(2) in thlawnin,

An tluonglam rêng an chêp zo;

Hring chanlai  liem el ding hi,

A pawi ngei chan dit um lo anih.

UMKHAWSAWT

        UMKHAWSAWT    6pm   14.06.17

-          John L. Parate

Umkhawsawt chang ni hin maw,

Umkhasawt hi ka hril sêng sie nawh;

Sîrah Puon ang ami hnawl,

Tlangtin bawm romei ah ka lan zâm ral awm ie.

Sepui khata suok ni inlang khawm,

Kei chu sieli khamawi ka ni ve si nawh;

Laikhum zâlin siengmit siengin,

Iengdang reng dawn lovin,

Senlai nau ang luoithli nûl a awl nawk hlak.

Mariek tea tinkim dâwn changin,

Lunglai sûm ang hung zîngin;

Anrieng lungleng ding reng dâwn lovin,

Khuo lo nguiin aw lungleng a zuol nawk hlak sie.

Sulhnung nunhlui sui châng ni hin,

Chung siar thangvân ah a kai ni hin;

Thingtin pâr ang an vul mawi,

Luoithli nûlin vângkhuo ka thlîr ngam nawh.

PATHIEN IN EI NIH

      PATHIEN IN EI NIH 15.05.17 2:30am

                -John L.Parate

o  Rigtuhai hi Pathien lawm tlâka um ding le hringnun thienghlima um dingin a mi phût , 

Kawng iengkimah a ditzawng thaw le țhafamkim lampui chu hraw dingin a mi phût  bawk a nih.

Tisa ditzâwng hai le inkei hnawk chu a rem ta naw a nih, thlaraua um ei ni ta leiin.

            [Pathien In ei nih, Pathien Thlarau chêngna tlâkin ei um am?

            Pathien Thlarau ei niah a um ti ei hriet naw am a ni?

            Pathien thlarau thienghlim chu eini ah chêng harsa a ti ngei ding a                 ni.]

o  Zaidam le ngilnei a ni leiin ei suolhai chu mi ngaidam nawk el a tih tiin ei ngai;

Eini suol tienga thi ta hnunghai ieng tin am suolah la hring zing thei ei ta?

Suolah ei lo hring zing hlak ani chun a lungsenna mei nikhat chu a la chawk ngei ding a nih.

o  Ei lungril sung temple thienghlimna chu khawvêl sum le pai rothil duâmnahai hin  tawk buoi a ta,

Ama inphatsan a khawvêl lawm zawng suolna le khawlona in a tawkbuoi an lau hle a  nih.

Dawtheina le thuhnuoirawlna umhai chu sie ding le inhmang ding a phal naw a nih.

AW HMAR LANU

AW HMAR LANU   25.04.17 2:35am

-       John Parate

Dit naw che ruol an ni nawh,

An hlimna le lawmna i nih.

An hlut che hi a’n thaw dik ngei!

I hriet naw chun, aw nang hmeltha,

Lanu po po sing zotu,

I singmitin thuva singmit a ieng.

[I sakhmel a mawi chuong ngei, Hmar lanu,

A hâdamin lunglâwm a kim

Siemtu le I hnam I chawimawi;

Hringtin val mit tlûkna I tling ie,

Siemtu che innghil lovin aw.]

I hming khawmin lung a kuoi ngei ie!

Hnam puon I hangin bel meu chu;

An lung i va hang dum ngei aw!

Hmangainaa tamsawlin I siem hi,

Kawplai D’ an nei seng sienkhawm,

Hmangaina’n an kùrpui che, uoiin sîngin.

Sharon raws, Phaizawl lili par kha i nih.

Hemna hrim hrim i nei dêr nawh.

Hmel, zuktuoi anga hrat Hmar lanu,

Hang thlîr vêl ta’m romeizâm kârah

Tlanghai an hung zuon khûm che,

Fimkhur rawh tuipuiin chim pil rawi a che.

AW KA HMANGAI

           AW KA HMANGAI               19.02.15

              -John L.Parate

            1. Zantîeng virtli’n a mi sêmlai khan,

               Nangin iengtin am i mi ngâi;

               Ka hmangai ang che’n mi hmangai ve’m?

               Ka hmngaina che hi ka damsûng a ding a nih.  

                          [Aw ka hmangai

                           Lung damin liem el rawh

                           Hrilhei kei tlinglo ni el sien

                           Ka dâwnzo nawh

                           Nang ngâi lunglêng hi.]

             2.Aw lungmâwl, ka di parte ka ṭhe ding,

                 Tinkim dâwn zai I rêl naw maw;

                 Kei chu nau ang ṭaplai ka bâng thei nawh,

                 Ka  ṭuna tlâng an dang ding hi.

                   3. Chung sawrthla a hung êng hin,

                  Nang ngâiin suilung kan vâi maw; 

                  I sakhmel tawng chângin hai ang a mâwl,

                  Zankhat hmêl hmu lovin lai khum ka bêl ngam nawh.

                   4.Ka ngaina che ansâng leiin,

                 I rauthla bêk pawm ka nuom;

                 Nang ang siengmit thla a châm an um nawh,

                 Nang ngâiin laituol ka lêng nâwk hlak ie!

                             

HMANGAINA TAWNMANG

      HMANGAINA TAWNMANG       29.01.15

           -John L.Parate

Ø  Kawptea  ei  lênglai ni hai dawn changin

     Kei an ring lunglêng suk zuoltu,

     Remtheisien buon ang pawm nawk ka nuom;

     An rieng lunglaina reng i dawn sie nawh.

                   [Suol lungah  âr ang kan vai

                   Lungdamna dingin tinkim ka dawn

                   Sienkhawm ka tawng nawh nang hmello chuh

                   Vawikhat bek lung mi hnêmzai rel talan

                   Nanglo.......nanglo......aw ka va ngai em  che.]

Ø Kum ni le thla hai nang ngaina’n ka hmang  zova,

Sakhhmel tawng changin i thar nawk hlak,

Suol ang hung kirzai i rel ka nuom;

Thaltui ang an zâmral ding ka phal thei nawh.

Ø Aw vawikhat bek lan tawng nawk ka nuom,

Lêngdang changla khawm kan nghil naw che,

A pawitak chu mi tawnah i hlui ding hih;

Lung reng a dam thei sie nawh.

                                                                                

ICHE ICHE

            ICHE    ICHE 2015

              -John L.Parate

Ø Hang dâwn ve ta u’m,

Tulai țhangthar hun in dangin;

Nundân rêng khaikhin ruol lo,

Leikai leikai  ti’n an tlan.

      Aw chûn le zû0 indâwn ve hlak am,

      Ei hrai ei nau, an intui ral zo tah ;

      Amak ngei maw ,

      ICHE ICHE ti’n an thang hat hat

Ø Zântieng hung tlungin

Iêngdang rêng dâwn theilo in;

An tui thieng chu si ang tlân dingin,

ICHE rûn an bêl  nâwk hlak.

Ø A pair(2) in thlawnin,

An tluonglam rêng an chêp zo;

Hring chanlai  liem el ding hi,

A pawi ngei chan dit um lo anih.

SÛNGKIMA LÊNGLAI NI

      SÛNGKIMA LeNGLAI NI 2015

           -         John L.Parate

Ø Khuonu zârin damte’n kan seilien a,

Chûnnu le zuopa hmangaina zarin;

Rawlthar lungril chu hungput ta in,

Tu hin hmatieng thlîrin ințhe ei țul ta sie maw!

          [ Kar hla sienkhawm damtakin aw,

           Chung Pathienin mi vêngtawn pei sien;

           Kum le ni hai chu tiem zingin,

           Sûngkima lêng ni lan her nawk ngei a tih. ]

Ø  Zankhuo hung nguoiin kan rûn ka dawna,

Dawnin um khuo a sâwt ngei ie;

Aite nawnpar zunlêng ka ngai vawng vawng,

Kan nunhlui hai chu  hmalai an changzo tah.

Ø  Hlimin  sûngkimte’n kan lêng hlak,

Turuok hin ni’n a mi her dangta sie maw;

Kan rûn sung riel ang a deizo tah,

Sûngkima lêng nawk kâr ka nghâkhla. 

EI LÊNGNA VANGKHUO

EI LÊNGNA VANGKHUO  20.02.15

      -John L. Parate

       1.Ka thlîr vêla ei țunna muol an dang chuong nawh

          Hril thiemin a mawi nawh, țhuva lunglêng

          Lungruola lênglai ni nunhlui an chang ding

          Ngaiin umkhuo a sâwt ngei maw.

                    [Ei lêngna vangkhuo an dangzo tah

                    Thang kâwlah tlaini a liem thei sie nawh

                    Lenruol tawng naw kar a sawt

                    Chung khuonu hung lêng la mi hung hnêm rawh

                    (Nunhlui)² ti’n ka ko nawk hlak.]

2. Marîktea rûn nghâk changin, lenruol ngaiin

(Khawlam)² in um ti’n ka zawng ruoi ruoi  

 Sienkhawm insakhmel tawng ding reng a um sie nawh

 Rengchal khawsâwt khêk rawng rawng ang el.

3. Hun liem hnunghai ka hang dâwn nawn nawk hlak

 Lenruol dang reng ngai lova ei hlimlai ni

 Turnipui thangvan zawlah lêng sienla khawm,

 Zuol ang ko bângzai ka rêl thei nawh.

CHÛNNU ZAR HNUOIAH

                   CHÛNNU ZAR HNUOIAH  2015

         -John L.Parate

Ø Khuonu zarin hung seilien vein,

Lalpa kal chawidan min chûktirtu;

Chûnnu ka nei hi ka hnuoi malsawmna,

Hring ka chan sung innghil naw ning.

                       Ka nu ka nu ka hmangai che!

                       I mi hmangaina ka ta dingin a hlu sie,

                       Chûnnu nang ka nei che hih ka thla a muong a nih.

Ø Chûnnu hmangaina ka thlîr chângin,

Nitin in ka nun mi sukhrattu;

Hring khawvêlah I hmangaina tluk a um nawh.

Chûnnu iengkim ah lawmthu ka hril che.

Ø Lalpa kut hratin ṭhuoi pei sien che,

I zâr hnuoiah lêng hi ka hnuoi rohlu;

Kan lungkham bângna chu nang i nih chunnu,

I hrai chawi ha’n malsâwmna kan inhlân che.

                                                                                           

                                                                           

HLIMLAI NI

         HLIMLAI NI           21.02.15 

        -John L.Parate

Ø Tinkim ka hang dawn a, ei hlimlai ni hai,

Nunhlui an changzo tah,

Kirzai an rel ta sie nawh;

Ngaiin  ka ko ruoi ruoi.

        Umkhuo a sawt ngei ie,

        Inthe naw thei ei ni sie nawh,

        Ko kir ka nuom ngei,

        Sienkhawm, ko kir thei an chang ta sie nawh,

        Ngaiin zai hla’n kan awi awi ie.

Ø Tlangtin ka thlîr vêla len ruol hlimthla leh,

Vanglai ni liem hnung hai,

Hai ang lo tarzo sienkhawm;

Nghil ni reng nei naw ning.

Ø Ei lêngna tlanghai indang sienkhawm,

Intawng nawk ni ding thlîrin,

Khuonu’n mi veng tawn peisien;

Intawng nawk ni la her ngei a tih.

                                               

TULAI KRISTIEN

 TULAI   KRISTIEN   12.02.15   10.25 PM

-John L.Parate

1.

Kimtea dâwn changin,

Tulai kristien tak changlo ei tam ta ngei;

Ei thil thaw hai thaw țha’n ei inngai sie.

Insuot chieng a hun tah ei lamhraw hih.

     Aw unau i la kuon zing am?

     I thlarau chan rêng i dâwn sie nawh;

     Insier na hun tha i neilai hin

     Hung raw(2) tiin Lalpa’n a la nghâk zing che

2.

Ei hmabâk rêng dâwn lovin

Khawvêl,
l hlimna zawngin eilo pârtlân maw;
Ei kristien nundan insuot chieng a hun.
In pela Lalpa’n  a la hmangai che.

3.

Ei nundan rêng hang thlr ta’m,

Simna țhanglo piengthar a hun tâwk nawh;

Sienkhawm ei dit thlangna a ni sie maw,

Aw unau, Lalpa’n a la ko zing che.

RINGTU NUN

RINGTU NUN    04.05.17 4:41am

- John L.Parate

1. 

Hnuoi ansedawngah hin lâwmna a kim thei nawh,

Pawimaw le țul hnawtin hringnun ei khallai hin,

Ei thlarau ngei khawm suk châuin a mi siem rawp hlak,

Iengtin am Lalpa tih a kan Dawn ni chun, hieng hin amilo hril;

[Ringtu  nun hi a hlim hlak ding a nih.

Khawvêl inthim mup khêlah a ta dingin beseina kâwl a êng si a.

Khawvêlah chatuon dai hlimna a um nawh.

Krista ditzawnga Fe peihai ruok Chun lawmna chu Chang an tih.]

2. 

Nitin hin phurrik, mangangna kan tuok pei a;

Lalpa I malsâwmna kan dawng kan hriet fûk ta nawh,

I hmangai enkawlna dawng zing hlak inla khawm,

Chierna le buoina ding ngawt kan ngaituo lem rawp leiin.

3.

Amihai lunginzingna’n a delde chu a ditzawng a'n nawh.

Khawvêl suolna le suol-a inthawka lakhmang a tum naw a;

Phen ding thatak ruok chu a kawkhmu lem a nih.

Thlamuongtakin um ro, keiin khawvêl ka ngam tah ti zîek ani si.