KA HRINGNUN LAM TLUONG ( BUNG- III )

                       KA HRINGNUN LAM TLUONG  ( BUNG- III )

Awleh, khanga pâwlkuo ka hangzo chun pâwlsâwm chu Tuolbul (January) kârbul tîerin kan hang lût nawk ta el a asanchu, pâwlsawm chu a tu tu khawma ei ngaipawimaw êm êm  êkhram insanṭan ei ti khawpa insiengsa hlak a ni lei chun kei ni khawm kan hang lût phawt tah a.Inchûklai chu mi parîet ang vêl chau chu kan na, mi sâwmnga anghu khawpa ri nei kan loni ve chu a nih. Chulaizing chun inphalam a um êm êm, kan ri chu a si naw thei naw chu a ni deu takin ka hriet. Hotuhai inzâderna chu kan nei ve khawpel an umlai po chun. A chângchun Hmar țawng hin ti ti kan lo sep hlak leiin kan headmaster pa’n (Vincent) mi lo ngairuok hlakin a tawp ah vel tam tak tak sap țawngin“ hmar  ṭawngin kan ṭawng ta naw ding’’ ti hi amin zîektir tawl ṭeu hlak. Chuong hang zieklai khawm chun hmar ṭawng bawkin ti ti kan la hang sep nawk pei bawk hlak. Mani ṭawnga ti ti hi a lo tluongtlam tak chu a loni ma ma a nih ie..!!

Ni a hung liempei chun pâwlsawm chu inchûkna bûk (study camp) ah chun kan hang lût nawk  ta ngeia, vângnei tlak takin kan lûtna man chu kan rolrêltu (administrator) chun ami lunginsiet tawl leiin tlawmte'n kan lût ve thei tawl a. A bûka lût chu pasal mi pathum kan na, hotuhai hal zing zing kan hlaw nasa ve thei khawpel. Lêkha tiem chu kan tha a bo ve thei hle. Zâl hmun kan hang remte hin chu kanri chu a sou-in a sou vel a, hla hlak kan hang sakin thei tawp tawpin kan khêka a hla kan sak hai hlak hresuok vawng kan nei ngai naw reng reng. Hla chângkhat kan hang sak hin hla châng dangin a hungzui nawk el hlak, kan hla hriet po kan hang sakzo hin kan in hlak țawk a, zing tho ding hlak hi chu a dei thei si tho harsa hi kan ti chem chem thei a nih.Kan tho zo naw chun tuiin an mi hung burkhum ta hin chu a tho hmasa hai nekin ei tho hmasa lem naw chau hlak. Inchûkna bûk hi a lovin hawi vang vang ngei deh. Khawsawt takin Tuolbul (January) ni 31 chun kan suok dawk ta el a, um țantirlai um peiloa suok chak êm êm hai kha khawsâwt a la um beisei tak takin an la hung țhang ta deu deu. Khang ang êm êm a inhawi kan hang ti kha chu tu chen khawma ka theinghil theilo ve pakhat a la nih.

Chuongchun, exam chu kan hang neizo ta a hun thawveng takin ka ruol țhen khat, a danga sikûl kai hai le chun kan um khâwm a, suokna ding pakhatin a nei chun kan suok na tieng tieng hin kan inzui tawl dam dam hlaka ,keinilai ngaizawngnei/lêng ding a um chun mitam taluo inlau leia lo um el rawh kan inti ngai naw a, kan lêngna ina kan um phat hlak hin kei ni le kei ni hi kan inbieka a pakhat a pakhat hin kan insuk zaktuo char char hlak a. Kan lo lêngna in tin a hai ka zuk ngaituo chun thingpui hi kan lo va hlaw rawn hman ve ngei de aw… ‘Thingpui inlum lum a ngai nawh aw’ kan hang ti a , anni chun vieng satin an hungin lum hlat chu a lo nih. Chuongchun hlim êm êmin hunhai kan lo hmang ve hlak a nih.

Êkzamna ra(class 10 result) chu a hung suok ta ding a ni ti ri hi a tam êm êm a hawphur hlak a um ve ang reng bawk, chuonga ni tam hawphur taka ka hang um khawm khan hung suok ta reng reng ngailo ring naw thutin a suok ta thut chun hlawtlingna chu kan rengin kan hang chang inruol vawng ta a. North Eastern Children’s Academy ah chun kei ni kha a sikûl hminga suok hmasatak kan ni lei khan kan hotuhai leh a sikûl neitu hai an lawm êm êma,a lawmna khawm siemin bawng an vuokthluok der a, chu bak chu nilovin kan administrator pa chun chona a siem naa chun, 1st a pass cheng 2,000 le bukhat pei ah letter mark hmu hai  chu cheng 1,000 pei tiin an tiemna ah chun cheng Rs.3,000 le certificate kan dawng seng bawk a nih.

Pâwlsawm pakhat zawm ding chun ka buoi naw ta map map a. Chongchun Pathien rem ruot ruotin Sielmat Christian Hr. Sec. School ah chun ka hang sunzawm nawk thei ta pei a. Ruolthar fel tak tak ka neipha ta hiela, ka hang kaina ah chun. Inzirtirna chu a tha thawkkhat hlea, pei naw bak bak hin hotuhai hi țhahnem an ngai thei khawpel. A sikûl hmun khawm a zâu tha hlea a thaw veng thlak hle. Chulai zing chun, sikûl kai hunsûng hai a sawt thei lei chun phiengțam a suk um thei êm êm a țin dan hun char  chu lungril a um chu a ni deu tak. Chuong chun  hun  chu a hung liem te te ta a, exam a chu a hung ni naw ta el a, khang êm êma ka pâwlsawmpahni thaw  ka lâk nat kha kan vêt naw chau chu a, ka sûnghai khawm ka suk lungril inhawi pha hle'n ka hmu a. Exam hai hungzo chun a ra(result) chu alo hung suok nawk ta a..

Khawsâwt hre mi tak ka nilai zing inchûkna tieng ngaisak lei chun ram dang ah kai dingin kan suk thluok a hung el ta a. Ruol le pai hai bulah naw chu ka hlim heu huo hi a um thei bek naw chu lo ning a tih. Ka khawsâwtna thu hiengin zaihlathu’n ka hangin awi ve ta dêm dûom a..

Kan invâksuokna hai reng reng hlak iengkhawm danglamna um silo sienkhawm, khang ang hun a lenruoldithai leh kan  chênna hrim hrim hang hang thîr chun hlimthla chau ta naw chu hmu ding a um ta sie nawh, ka khuo a suk sawt thei khawpela a chang lem chu ngainei siloin  ka khuo dam  hung sâwt thei hlak êm êm a, hril mei an nawh thlalâk hai dam ei hang en kîr te te chang lem hin chu ruol ngai hi a lo na ve hle chu a nih. Hieng hin ka hangin thlar thla ta a.. 

          Ka thlîr vela ei țunna muol an dang chuong nawh

          Nunhlui Ngaia um khawsawt asei ngei maw; 

          Lungruola lênglai ni nunhlui an chang ding

          Hril thiemin a mawi nawh, țhuva lunglêng

Turûk hin chu kan umna hai khawm a dangzo vawng ta a, sienkhawm ruol ni na ruok chu a bo thei naw a inngaina hi a suk zuol lemin ka hriet a, hun hlimlai ni hai chu an liem tah sienkhawm, ruol le hlim hunlai hai chu liem lovin nitin inngai hunah chu liemsan lovin inngaina chu a thar nawk hlak pei ta si a..

                    Ei lêngna vangkhuo an dangzo tah

                    Thang kâwlah tlaini a liem thei sie nawh

                    Lenruol tawng naw kar a sawt

                    Chung khuonu hung lêng la mi hung hnêm rawh

                    (Nunhlui)² ti’n ka ko nawk hlak.

Kei lem chu a taluoa tuol ka suokzen zen ngai nawh a, ruol pâwl ding hlak an vâng el bâkah kan umna hai a hla thei lei chun nghawk hun châng tam tak khâta in ah hang um hun ni hi a tam thei ve el si, ruolhai ei mithla’n a hmelhai chu a dawt dawtin an hung inlang țuk țuk el ta hlak si. Sienkhawm, iengthaw thei hlak ka nei si nawh an ni leh an umkhawm theina ding chun..

      Marîktea run nghâk changin lenruol ngaiin

           (Khawlam)² in um ti’n ka zawng ruoi ruoi

           Sienkhawm insakhmel tawng ding reng a um sie nawh

           Ami iengin ka hril thiem nawh.

Hlimtakin in erna reng reng khawm kan nei ngai naw a inhawi takin inthuruol thei angtakin kan inpawl diem diem hlak. Kan um khawm ta hin ruol dang êm êm chu kan ngaisak hran bek bek naw fîmthu’n kan sip el hlak a inhawi kan ti thei hle chu lo ning a tih. Hun a hung liem ta hlim thla chau naw chu hmu ding hi a um ta rak nawh. Tuchen hin khang anga kan hlim hunlai ni hai ang po po kha hmu le chên thei ding a um ta nawa,a chang tawpna tak dingin  ka ngai hlakzie le ka nuom nawkzie tiin ka hang inzâwt nawk tah a..

     Hun liem hnunghai ka hang dâwn nawn nawk hlak

          Lenruol dang reng ngai lova ei hlimlai ni

          Turnipui thangvan zawlah lêng sienla khawm,

          Zuol ang ko bangzai ka rêl thei nawh.

Khawsawt pum zingin țhen-le-ruol, sûng-le-kuo hai mâksan in inchûkna insâng lem beisei chun Vairampur (New Delhi) chu suoksan zai ka rêl tah a..